Ewa Drop

Nigdy nie wiesz, od czego jesteś uzależniony, dopóki sobie tego nie odmówisz

1 lutego 2013  

Mija właśnie „era nerwic”, a na arenę wkracza „era uzależnień”. Co prawda na początku lat 90. XX wieku w „British Journal of Addiction” podejmowano tematykę uzależnień niechemicznych, ale dopiero w ostatnich latach stały się one przedmiotem szczególnego zainteresowania. Niektóre z nich doczekały się miejsca w klasyfikacjach chorób ICD-10 i DSM. Siłą napędową uzależnień stało się m.in. tempo życia, ucieczka od napięć i innych trudnych emocji oraz poszukiwanie szybkiej przyjemności i natychmiastowej gratyfikacji.

Uzależnienia behawioralne mają mechanizm zbliżony do mechanizmów uzależnień chemicznych. Człowiek uzależniony oddaje się jakiejś czynności w sposób nadmierny. To działanie przynosi mu szkody, a próby zaprzestania takiego zachowania — załamują się. Innymi słowy, niektóre zachowania należące do codziennego życia, nabierają czasem szkodliwego charakteru, a kluczowym problemem jest utrata kontroli nad zjawiskiem przynoszącym szkody. Szacuje się, że ponad milion Polaków jest uzależnionych od gier hazardowych. Wiele z nich przegrywa tysiące złotych na automatach, inni zapożyczają się lub sięgają po pieniądze, które nie są ich własnością. Dramat dotyczy także osób borykających się z seksoholizmem, uzależnieniem od zakupów, internetu, komputera, pracy, jedzenia i innych szkodliwych zachowań, które nie dają się już kontrolować. Sytuacja uzależnienia i jego konsekwencji dotyczy nie tylko samych uzależnionych, ale w dużej mierze osób bliskich osobom uzależnionym. Od 1 kwietnia 2012 roku działa nowy telefon zaufania, który wspiera osoby cierpiące z powodu uzależnień behawioralnych. Pod numerem 801-889-880 można uzyskać pomoc w problemach wynikających z uzależnienia od hazardu, internetu, komputera, jedzenia, zakupów, czynności seksualnych, pracy. Telefon działa przy Instytucie Psychologii Zdrowia PTP w Warszawie przez 7 dni w tygodniu w godzinach 17.00—22.00. Działanie telefonu możliwe jest dzięki wsparciu ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych, będących w dyspozycji ministra zdrowia. Koszt połączenia z telefonów stacjonarnych to koszt jednego impulsu, według taryfy operatora. Koszt połączenia z telefonów komórkowych to cena za każdą minutę, zależnie od taryfy operatora.

Czym są uzależnienia behawioralne?

Są to wszystkie uzależnienia, które nie są związane z zażywaniem substancji psychoaktywnych (alkoholu, narkotyków), czyli na przykład uzależnienie od hazardu, uzależnienie od internetu lub komputera, seksoholizm, pracoholizm, uzależnienie od zakupów czy objadania się. Do tzw. nowych uzależnień należą m.in. uzależnienie od telefonu komórkowego, opalania się, nadmiernych ćwiczeń fizycznych, zdrowego odżywiania. Występują one coraz częściej i dotyczą osób w różnym wieku.

Co oferujemy?

W ramach działań telefonu prowadzone są konsultacje dla osób cierpiących z powodu uzależnień behawioralnych oraz ich rodzin, rozwijana jest też (i udostępniana) baza informacji o lokalnie działających specjalistach i instytucjach prowadzących terapię uzależnień behawioralnych. Konsultacje telefoniczne prowadzą doświadczeni w kontakcie telefonicznym w sytuacji pomagania i interwencji kryzysowej specjaliści Instytutu Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, przeszkoleni w zakresie problematyki uzależnień behawioralnych. Dyżurujący udzielają dzwoniącym wsparcia psychologicznego, informacji o możliwościach leczenia, prowadzą psychoedukację w zakresie tematyki uzależnień behawioralnych. Ponadto, motywują uzależnione osoby do zgłoszenia się na terapię, członkom ich rodzin pokazują, na co mają wpływ, a na co wpływu nie mają i pomagają wybrać skuteczne metody działania. W rozmowie osoba dzwoniąca zachowuje pełną anonimowość. Konsultanci pomagają jej oswoić się z często pierwszym kontaktem ze specjalistą, a także przełamać stereotypy związane z uzależnieniem i leczeniem. Zadaniem konsultanta jest wsparcie osoby dzwoniącej, towarzyszenie jej w trudnościach podczas kilkunastu minut rozmowy, poszukanie możliwych rozwiązań sytuacji.

Nasi rozmówcy

Z raportu z działalności telefonu za ostatnie miesiące wynika, że najczęściej dzwonią kobiety (57,35%). Najwięcej rozmów dotyczy uzależnienia od hazardu (37%). 11% rozmów dotyczyło uzależnienia od internetu lub komputera, 15% innych uzależnień (praca, seks, alkohol, inne środki psychoaktywne). Przez niespełna dwa miesiące działalności telefonu, konsultanci przeprowadzili ponad 180 rozmów. 65% dzwoniło w swojej sprawie, a 21% w sprawie bliskich im osób. Dla blisko 63% był to pierwszy kontakt ze specjalistą i rozmowa na temat swoich trudności. 20% zwracało się wcześniej po pomoc, ale nie uzyskali jej w wystarczającym stopniu. Wielu z nich jednak nie zwracało się nawet do osób bliskich ze swoimi trudnościami. Osoby te często nie wiedzą, ale także nie wierzą w to, że ich życie może się zmienić na lepsze. Bardzo często nie widzą szansy na poradzenie sobie z uzależnieniem, myślą o śmierci jako sposobie na rozwiązanie swojego problemu.

W rozmowach osoby cierpiące odsłaniają świat walki z uzależnieniem, wieloletnich prób zmiany swojej sytuacji, poczucia pustki, rezygnacji, osaczenia. Dzielą się swoimi przeżyciami, tym, co stracili przez swoje uzależnienie. A często stracili nie tylko majątek, ale także rodziny, szacunek i poczucie godności. Bliscy uzależnionych opowiadają o bezskutecznych próbach pomocy uzależnionemu, o tym, ile poświęciły, by uratować najbliższe im osoby. Okazuje się często, że poświęciły na to sporo lat i czują się winne, niewystarczająco dobre i kompetentne w swoich działaniach, tylko dlatego, że bliska osoba nie podjęła leczenia. Próbują one w tych rozmowach po raz kolejny poszukać szansy, rady i sposobu pomocy dla swoich bliskich, podczas gdy tak naprawdę potrzebują jej dla siebie, by koszmar minionych lat wreszcie się skończył. Dużą grupę dzwoniących stanowią zaniepokojeni rodzice, którzy czują się bezradni, niewydolni wychowawczo, a jednocześnie bardzo kochają swoje dzieci i chcą pomóc dorastającemu nastolatkowi w jego trudnościach, które on sam rozwiązuje w wirtualnym świecie.

Do kogo skierowana jest oferta telefonu?

Do wszystkich osób, które mają problem lub też zastanawiają się, czy mają problem z uzależnieniami behawioralnymi. Dla osób bliskich osobom uzależnionym — rodziny, przyjaciół, znajomych.

Czy ten telefon jest dla mnie?

  • Tak, jeśli wydaje Ci się, że Twoje dziecko jest nadmiernie zaabsorbowane internetem i komputerem, a wirtualna rzeczywistość staje się dla niego ważniejsza niż realni znajomi i przyjaciele.
  • Tak, jeśli granie doprowadziło Cię do kłopotów finansowych lub rodzinnych, zdarza Ci się grać do ostatniej złotówki lub pożyczać pieniądze na granie.
  • Tak, jeśli masz poczucie, że poszukiwanie doświadczeń seksualnych wymyka Ci się spod kontroli, podejmujesz zachowania ryzykowne dla zdrowia lub naruszające prawo. Jeśli seks przestał był przyjemnością, a stał się wewnętrznym przymusem.
  • Tak, jeśli z powodu zaabsorbowania pracą zapominasz o ważnych uroczystościach rodzinnych i sprawach swoich dzieci. Jeśli poświęcasz pracy dużo więcej myśli, czasu i energii niż realizowaniu pasji, rozrywkom, sportowi i związkom z partnerem, dziećmi, rodziną.