Fundusz Kompensacyjny Szczepień Ochronnych

Fundusz Kompensacyjny Szczepień Ochronnych pozwoli zaszczepionym, którzy byli hospitalizowani z powodu niepożądanych odczynów poszczepiennych, ubiegać się o świadczenia kompensacyjne, wykorzystując prostą ścieżkę bez udziału sądów. Możliwość uzyskania świadczenia kompensacyjnego odnosi się do wszystkich szczepień przeprowadzonych od początku Narodowego Programu Szczepień przeciw COVID-19 (czyli po 26 grudnia 2020 roku). To znaczy, że o świadczenie można wnioskować, jeśli niepożądane działanie poszczepienne wystąpiło nawet kilka miesięcy temu – w tym przypadku ustawa działa wstecz.

Uwagi ogólne

Ustawa powołująca Fundusz Kompensacyjny Szczepień Ochronnych (dalej: Fundusz) weszła w życie w dniu 27 stycznia 2022 roku. W związku z powyższym najbliższe tygodnie i miesiące będą swoistym papierkiem lakmusowym, jak prawo działa w praktyce. Zgodnie z treścią art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz niektórych innych ustaw[1] został dodany art. 17 a i następne do ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi[2] (dalej: ustawa). Oznacza to, że osoby zaszczepione i hospitalizowane z powodu niepożądanych odczynów poszczepiennych będą mogły ubiegać się o świadczenie kompensacyjne. Na stronie Rzecznika Praw Pacjenta ma być dostępny wzór wniosku, który można składać od dnia 12 lutego 2022 r. Jak podkreśla Rzecznik ustawa będzie działała wstecz, co oznacza, że obejmuje szczepienia przeciw COVID-19 wykonane począwszy od rozpoczęcia akcji szczepień w grudniu 2020 roku[3]. Zgodnie z decyzją ustawodawcy, w pierwszym roku działania Fundusz obejmuje wyłącznie szczepienia przeciwko COVID-19, od 2023 r. ma też objąć wszystkie szczepienia obowiązkowe.

Kto może otrzymać kompensatę?

Warunkiem uzyskania świadczenia kompensacyjnego jest wystąpienie działania niepożądanego wymienionego w Charakterystyce Produktu Leczniczego danej szczepionki, które spowodowało:

• konieczność pobytu w szpitalu przez co najmniej 14 dni

lub

• wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego powodującego konieczność obserwacji w szpitalnym oddziale ratunkowym lub izbie przyjęć albo hospitalizacji o dowolnej długości.

Mając na uwadze powyższe wydaje się, że takie działanie niepożądane może wystąpić u każdej osoby, bez względu na jej wiek, płeć, rasę itd.
Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, dodatkowe kryterium 14-dniowego okresu hospitalizacji pozwala wyeliminować te przypadki, w których hospitalizacja służyła jedynie obserwacji i ocenie stanu zdrowia pacjenta, a objawy chorobowe miały przemijający i krótkotrwały charakter[4]. Kryterium to nie dotyczy wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, który choć jest stanem szybko pod wpływem leczenia ustępującym, stanowi poważne działanie niepożądane[5].

Wymogi formalne

Warunkiem koniecznym uzyskania świadczenia kompensacyjnego jest złożenie odpowiedniego wniosku, zatem postępowanie nie rozpoczyna się z urzędu i wymagana jest inicjatywa osoby zainteresowanej w tym zakresie. Należy wyjaśnić, że wniosek podlega opłacie w wysokości 200 zł. Opłatę uiszcza się na rachunek bankowy Funduszu. Opłata od wniosku zostanie zwrócona w przypadku przyznania świadczenia kompensacyjnego, ale też w sytuacji, kiedy Rzecznik Praw Pacjenta pozostawi wniosek bez rozpoznania lub odmówi wszczęcia postępowania. Jednak w przypadku wydania decyzji o odmowie przyznania świadczenia, opłata nie będzie zwracana.  Jak zauważył Rzecznik Praw Pacjenta „jeśli sytuacja finansowa pacjenta wskazuje na to, że nie może on pozwolić sobie na wniesienie tej opłaty, będziemy mogli zwolnić go od tego obowiązku w całości lub części. W takiej sytuacji, wnioskujący wraz z wniesieniem wniosku może zwrócić się do Rzecznika o zwolnienie z opłaty, wykazując niemożność jej poniesienia, a więc przedstawić swoją sytuację finansową i przedłożyć np. zaświadczenie o zarobkach, potwierdzenie wysokości emerytury lub renty czy zaświadczenie o korzystaniu ze świadczeń pomocy społecznej. Zwolnienie następuje na podstawie analizy przesłanych dokumentów”[6].
Warto w tym kontekście zauważyć, że wniosek o przyznanie świadczenia kompensacyjnego może być złożony w terminie roku od dnia, który był ostatnim dniem obserwacji albo hospitalizacji, nie później jednak niż po upływie 5 lat od dnia przeprowadzenia szczepienia ochronnego (art. 17e ustawy).
Wniosek o przyznanie świadczenia kompensacyjnego powinien zawierać w szczególności dane wnioskodawcy (tj. imię i nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL, a w przypadku gdy osobie nie nadano tego numeru – serię i numer paszportu albo numer identyfikacyjny innego dokumentu, na podstawie którego jest możliwe ustalenie danych osobowych), adres korespondencyjny, numer telefonu lub adres poczty elektronicznej, dane o stanie zdrowia, numer rachunku bankowego lub rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo adres, na który ma być dokonany przekaz pocztowy, określenie rodzaju i wskazanie daty wykonania szczepienia ochronnego, wskazanie daty obserwacji w szpitalnym oddziale ratunkowym lub izbie przyjęć albo okresu hospitalizacji oraz zwięzły opis stanu faktycznego sprawy. W związku z tym, że w celu przyznania świadczenia konieczna będzie weryfikacja otrzymanych informacji, do wniosku o przyznanie świadczenia kompensacyjnego należy dołączyć dodatkowe dokumenty. W szczególności do wniosku dołącza się:
1) kopię zaświadczenia o wykonaniu szczepienia ochronnego lub karty uodpornienia lub kopię książeczki szczepień lub dokumentacji medycznej, w której zostało odnotowane szczepienie;
2) kopie karty informacyjnej z leczenia szpitalnego oraz pozostałej posiadanej dokumentacji medycznej;
3) kopie dokumentacji leczenia lub rehabilitacji wraz z dokumentacją potwierdzającą poniesione koszty;
4) potwierdzenie wniesienia opłaty w wysokości 200 PLN
5) oświadczenie, że w sprawie objętej wnioskiem nie toczy się lub nie zostało zakończone postępowanie przed sądem cywilnym w sprawie o zadośćuczynienie lub odszkodowanie związane z wystąpieniem działań niepożądanych po podanej szczepionce albo podanych szczepionkach.
Informacje przedstawione we wniosku o przyznanie świadczenia kompensacyjnego składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia we wniosku klauzuli o następującej treści: Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Należy wyjaśnić, że zgodnie z treścią art. 233 kodeksu karnego, osoba, która składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Z użytego przez ustawę określenia „zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę” wynika, iż przestępstwo może być popełnione zarówno przez działanie, jak i zaniechanie. „Nieprawda” w rozumieniu ww. regulacji oznacza nieprawdę w sensie subiektywnym, tzn. że zeznanie jest nieprawdziwe, gdy sprawca uświadamia sobie, że kłamie[7]. Z kolei „zatajenie prawdy” polega na świadomym utrzymaniu w tajemnicy okoliczności mogącej mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, zarówno w fazie swobodnej relacji, jak i w fazie odpowiedzi na pytania[8].
W przypadku wniosku o przyznanie świadczenia kompensacyjnego niekompletnego lub nienależycie opłaconego Rzecznik Praw Pacjenta wzywa wnioskodawcę do jego uzupełnienia w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania ze wskazaniem stwierdzonych w nim braków pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania (art. 17e ust. 13 ustawy).
Należy wskazać, ze wniosek może zostać złożony tradycyjnie w wersji papierowej oraz w wersji elektronicznej. W przypadku wyboru postaci elektronicznej konieczny jest podpis zaufany, kwalifikowany podpis elektroniczny albo podpis osobisty.

Postępowanie w sprawie przyznania świadczenia kompensacyjnego

Jak już wspomniano świadczenie kompensacyjne jest przyznawane przez Rzecznika Praw Pacjenta. Fundusz jest państwowym funduszem celowym tworzonym w celu wypłacania świadczeń kompensacyjnych. Przy Rzeczniku Praw Pacjenta działa Zespół do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Szczepień Ochronnych (dalej: Zespół). Do jego zadań należy wydawanie, w toku postępowania w sprawie przyznania świadczenia kompensacyjnego, opinii dotyczących wystąpienia działania niepożądanego po podanej szczepionce albo podanych szczepionkach i jego skutków[9]. Oznacza to, że opinia ta będzie miała wpływ na to, czy nastąpi wypłata jakiekolwiek kwoty na rzecz osoby, która złożyła wniosek. Rzecznikowi Praw Pacjenta przysługuje dostęp do dokumentacji medycznej niezbędnej do rozpatrzenia wniosku o przyznanie świadczenia kompensacyjnego, w tym dokumentacji dotyczącej szczepienia ochronnego oraz leczenia wnioskodawcy. Rzecznik Praw Pacjenta może wezwać wnioskodawcę lub podmiot leczniczy, w którym przeprowadzono szczepienie ochronne, lub który udzielał świadczeń zdrowotnych wnioskodawcy, do przedłożenia w określonym terminie dokumentacji medycznej dotyczącej tego szczepienia ochronnego, obserwacji lub hospitalizacji, której dotyczy wniosek o przyznanie świadczenia kompensacyjnego, lub stanu zdrowia wnioskodawcy przed przeprowadzeniem szczepienia ochronnego lub po nim (art. 17f ust. 1 ustawy). Rzecznik Praw Pacjenta, po uzyskaniu opinii Zespołu, wydaje decyzję administracyjną w sprawie przyznania świadczenia kompensacyjnego i jego wysokości albo odmowy przyznania tego świadczenia. Decyzja o której mowa powyżej powinna zostać wydana w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania kompletnego wniosku o przyznanie świadczenia kompensacyjnego. Decyzja ta jest ostateczna, co oznacza, że zgodnie z art. 16 kodeksu postępowania administracyjnego[10] (dalej k.p.a.) nie służy od niej odwołanie w administracyjnym toku instancji ani wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, „wynikająca z art. 16 k.p.a. zasada trwałości decyzji ostatecznych ma podstawowe znaczenie dla stabilizacji opartych na decyzji skutków prawnych. Formalna strona zasady ogólnej trwałości decyzji ostatecznej wyraża się w tym, że decyzje te obowiązują tak długo, dopóki nie zostaną uchylone lub zmienione przez nową decyzję wydaną na odpowiedniej podstawie prawnej, bowiem art. 16 § 1 k.p.a. przewiduje możliwość wzruszenia decyzji ostatecznej jedynie w wyniku przeprowadzenia postępowania w trybie nadzwyczajnym, którym jest m.in. wznowienie postępowania”[11].
Wskazać należy, że na decyzję dot. świadczenia kompensacyjnego przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi, czyli w tym przypadku za pośrednictwem Rzecznika Praw Pacjenta. Wskazanie przedmiotu zaskarżenia należy wyłącznie do skarżącego. Określenie przedmiotu sprawy nie może opierać się na domniemaniu sądu lub organu, za pośrednictwem którego wniesiono skargę[12]. Przepisy nie wymagają przedstawienia w skardze wyczerpującego wywodu prawnego lub wskazania konkretnego przepisu prawa, który został naruszony, zatem wystarczające będzie wskazanie na czym polega, naszym zdaniem, naruszenie prawa lub interesu prawnego w zaskarżonej decyzji[13]. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia w sprawie. Jak słusznie zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie[14], termin do wniesienia skargi jest terminem procesowym albowiem określa on termin do dokonania czynności procesowej – wniesienia skargi. Gdy czynność procesowa nie została przez stronę dokonana w terminie, wówczas zachodzi uchybienie terminu, które powoduje jej bezskuteczność prawną. Co do zasady datą początkową terminu wniesienia skargi jest następny dzień po dniu, w którym doręczono lub ogłoszono podlegające zaskarżeniu rozstrzygnięcie w sprawie. Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, który podniósł, że termin do wniesienia skargi do sądu administracyjnego przez stronę, za którą działa pełnomocnik (np. adwokat lub radca prawny), rozpoczyna swój bieg dopiero od dnia doręczenia rozstrzygnięcia pełnomocnikowi, choćby wcześniej zostało ono doręczone stronie[15].
W ramach postępowania administracyjnego istnieje możliwość złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy i wyznaczenie pełnomocnika z urzędu. Instytucja prawa pomocy wiąże się ściśle z realizacją jednego z podstawowych standardów państwa prawnego, jakim jest prawo do sądu. Instytucja ta zapewnia osobie znajdującej się w trudnych warunkach materialnych możliwość dochodzenia swoich praw przed sądem mimo braku środków finansowych koniecznych do poniesienia kosztów sądowych[16]. Sąd, oceniając zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy, powinien dokonać oceny sytuacji majątkowej wnioskodawcy z uwzględnieniem jego sytuacji rodzinnej[17]. Postanowienie w sprawie prawa pomocy powinno być zatem każdorazowo wydane po wyjaśnieniu wszystkich okoliczności dotyczących sytuacji majątkowej wnioskodawcy. Takie stanowisko zajął również Europejski Trybunał Praw Człowieka w sprawie Kreuz v. Polska: „rozpatrywaniu wniosku strony o zwolnienie od kosztów sądowych powinna towarzyszyć szczególna staranność, a jego ewentualne odrzucenie lub oddalenie powinno być szczególnie wnikliwie i dokładnie uzasadnione, tak, aby nie mogło być potraktowane jako faktyczne odmówienie stronie prawa do sądu”[18]. Zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach – z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych. Sąd powinien wziąć pod uwagę stan rzeczy istniejący w dacie wniesienia wniosku o przyznanie prawa pomocy. W szczególności sąd powinien brać pod uwagę rzeczywistą sytuację materialną wnioskodawcy, a nie jego domniemane dochody[19]. Wniosek o przyznanie prawa pomocy składa się na urzędowym formularzu według ustalonego wzoru. Jak słusznie zauważył Naczelny Sąd Administracyjny, wniosek o przyznanie prawa pomocy i ewentualne wyznaczenie pełnomocnika z urzędu pozostaje bez wpływu na bieg terminu do wniesienia skargi[20]. W przypadku wyznaczenia pełnomocnika z urzędu przyczyna uchybienia terminowi do wniesienia skargi ustaje dopiero w dniu, w którym adwokat (radca prawny, doradca podatkowy, rzecznik patentowy) miał rzeczywistą możliwość wniesienia skargi po zapoznaniu się z aktami sprawy, nie później jednak niż dzień upływu 30 dni od dnia zawiadomienia go o wyznaczeniu do występowania w sprawie[21].
W przypadku nieprzyznania świadczenia z Funduszu istnieje możliwość dochodzenia swoich roszczeń przed sądem cywilnym w ramach postępowania sądowego. Oznacza to, że osoba, której Rzecznik Prawa Pacjenta nie przyzna świadczenia kompensacyjnego może złożyć pozew do sądu o wypłatę zadośćuczynienia lub odszkodowania w związku z wystąpieniem działań niepożądanych po szczepieniu. W tym celu niezbędne będzie wykazanie przesłanek odpowiedzialności cywilnej, czyli winy, szkody (majątkowej lub niemajątkowej) oraz związku przyczynowego. Główną funkcją odpowiedzialności cywilnej jest funkcja kompensacyjna, której celem jest wyrównanie uszczerbku doznanego przez poszkodowanego w dobrach prawnie chronionych[22]. W przypadku szkody majątkowej na osobie z reguły przybiera postać restytucji pieniężnej, gdy natomiast zachodzi szkoda niemajątkowa (cierpienia fizyczne i krzywda moralna) poszkodowany może żądać zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę., Wskazać należy zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar przedstawiania materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 kodeksu postępowania cywilnego, dalej: k.p.c. oraz art. 6 kodeksu cywilnego, dalej: k.c.). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem[23]. Artykuł 6 k.c. określa reguły dowodzenia, tj. przedmiot dowodu oraz osobę, na której spoczywa ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, przy czym sąd nie ma obowiązku dążenia do wszechstronnego zbadania wszystkich okoliczności sprawy oraz nie jest zobowiązany do zarządzania dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie. Nie ma też obowiązku przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na tej stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne. Warto w tym kontekście zauważyć, że każdorazowo decyzja o przyznaniu odszkodowania lub zadośćuczynienia w związku z wystąpieniem działań niepożądanych po szczepieniu należy do sądu cywilnego, który ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Jak słusznie podniósł Sąd Apelacyjny w Lublinie  ocena wiarygodności i mocy dowodów, dokonywana na podstawie art. 233 k.p.c. wyraża, istotę sądzenia w części dotyczącej ustalenia faktów, to jest rozstrzygania spornych kwestii na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się z dowodami i powinna odpowiadać regułom logicznego myślenia wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego będące wyznacznikiem granic dopuszczalnych wniosków i stopnia prawdopodobieństwa ich przydatności w konkretnej sytuacji[24]. W postępowaniu cywilnym także istnieje możliwość zwolnienia z kosztów lub otrzymania wsparcia ze strony adwokata/radcy prawnego, który będzie finansowany przez budżet państwa. Zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek. Do wniosku powinno zostać ponadto dołączone oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów, które sporządza się według ustalonego wzoru.
Odnosząc się do składu osobowego Zespołu, należy wyjaśnić, że członkiem może zostać osoba, która posiada prawo wykonywania zawodu lekarza i tytuł specjalisty w dziedzinie chorób zakaźnych, pediatrii, alergologii, neurologii, chirurgii ogólnej, kardiologii lub w dziedzinie chorób płuc, a w przypadku braku kandydatów posiadających tytuł specjalisty w tych dziedzinach – w dziedzinie pokrewnej. Kolejny wymóg to udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej lub prowadzenie prac badawczych w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu przez ostatnie 5 lat poprzedzających powołanie w skład Zespołu. Ustawodawca wymaga także wiedzy w zakresie szczepień ochronnych. Kandydatem na członka Zespołu i członkiem Zespołu nie może być osoba, która była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. W skład Zespołu wchodzi sześciu członków powoływanych i odwoływanych przez Rzecznika Praw Pacjenta na pięcioletnią kadencję[25], w tym czterech członków Zespołu powołanych spośród kandydatów przedstawionych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, Głównego Inspektora Sanitarnego, Naczelną Radę Lekarską, towarzystwa naukowe i organizacje pożytku publicznego działające w obszarze praw pacjenta.
Bez wątpienia członkowie Zespołu powinni być bezstronni w zakresie prowadzonego postępowania. W związku z tym, wprowadzono instytucję wyłączenia, co należy ocenić pozytywnie. Członek podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie w następujących sytuacjach:
1) jeżeli jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki;
2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia;
3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;
4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3;
5) w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji;
6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne;
7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.
Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli, co zasługuje na aprobatę.
Warto w tym kontekście podkreślić, że członkowie Zespołu są obowiązani do zachowania tajemnicy w toku prowadzenia sprawy dotyczącej pacjenta, w tym także po ustaniu członkostwa w Zespole.

Wysokość świadczenia kompensacyjnego

Świadczenie kompensacyjne wynosi maksymalnie 100 000 PLN i jego wysokość jest uzależniona od wielu czynników, m.in. okoliczności faktycznych wystąpienia działań niepożądanych w związku z przyjęciem szczepionki, okresu hospitalizacji oraz stanu zdrowia.
Świadczenie kompensacyjne wynosi w przypadku:

Świadczenie kompensacyjne jest dodatkowo podwyższane w przypadku zabiegu operacyjnego w znieczuleniu ogólnym – o 15 000 zł; innego zabiegu operacyjnego albo metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko – o 5000 zł; hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii lub intensywnej opieki medycznej trwającej co najmniej 7 dni – o 10 000 zł; hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii lub intensywnej opieki medycznej trwającej dłużej niż 30 dni – o 20 000 zł.
Świadczenie kompensacyjne obejmuje również zwrot kosztów dalszego leczenia lub rehabilitacji po zakończeniu obserwacji lub hospitalizacji, w kwocie nie wyższej niż 10 000 zł.

Uwagi końcowe

Pierwszy projekt ustawy dotyczący utworzenia Funduszu Kompensacyjnego Szczepień Ochronnych Ministerstwo Zdrowia przedstawiło w połowie stycznia 2021 r., czyli wkrótce po rozpoczęciu akcji szczepień przeciwko COVID-19 (choć warto przypomnieć, że prace nad utworzeniem Funduszu trwają już od 2017 roku). Oficjalnie projekt został opublikowany w Rządowym Centrum Legislacji na początku czerwca w 2021 r., a w lipcu przyjął go rząd. Finalnie jednak Sejm pracował nad projektem poselskim. Pierwsze czytanie odbyło się 8 grudnia 2021 r., a następnego dnia – 9 grudnia 2021 r. – Sejm uchwalił projekt[26]. Jak już wspomniano, ustawa powołująca Fundusz weszła w życie w dniu 27 stycznia 2022 roku.
Świadczenie kompensacyjne w związku z wystąpieniem działań niepożądanych po szczepionce może być uzyskane w trybie postępowania przed Rzecznikiem Prawa Pacjenta. Jak już wspomniano wnioski w tym zakresie można składać od dnia 12 lutego 2022 r. Jest to nowe postępowanie, którego wcześniej nie było w polskim porządku prawnym. W związku z tym najbliższe tygodnie i miesiące pokażą na ile przepisy ustawy są wystarczające i korespondują z potrzebami pacjentów w tym zakresie.

[1] Ustawa z dnia 17 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz niektórych innych ustaw, Dz.U.2022.64.

[2] Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, Dz.U.2021.2069 tj. z dnia 2021.11.17.

[3] https://www.gov.pl/web/rpp/od-12-lutego-bedzie-mozna-skladac-wnioski-do-funduszu-kompensacyjnego-szczepien-ochronnych, dostęp z dnia 02.02.2022 r.

[4] https://www.prawo.pl/zdrowie/odszkodowania-za-powiklania-po-szczepieniach-w-tym-przeciw-covid,511999.html, dostęp z dnia 02.02.2022 r.

[5] Ibidem.

[6] https://www.gov.pl/web/rpp/od-12-lutego-bedzie-mozna-skladac-wnioski-do-funduszu-kompensacyjnego-szczepien-ochronnych, dostęp z dnia  02.02.2022 r.

[7] Postanowienie Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej z dnia 29 listopada 2016 r., II Kp 110/16, LEX nr 2189926.

[8] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2014 r., IV KK 82/14, OSNKW 2015/2/17.

[9] Zespół powinien wydać opinię w terminie miesiąca od dnia otrzymania wniosku o przyznanie świadczenia kompensacyjnego w składzie trzech członków.

[10] Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, Dz.U.2021.735 tj. z dnia 2021.04.21.

[11] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 18 maja 2021 r., II SA/Bk 319/21, LEX nr 3190064.

[12] Postanowienie NSA z 13.02.2014 r., II GSK 2272/13, LEX nr 1450754.

[13] Wyrok NSA z 11.05.2011 r., II OSK 805/10, LEX nr 1081909.

[14] Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 sierpnia 2017 r., III SA/Wa 686/17, LEX nr 2454753.

[15] Postanowienie NSA z 12.08.2014 r., II GSK 1795/14, LEX nr 1502213.

[16] B. Dauter, Prawo pomocy, PP 2007/1/41-45.

[17] H.Knysiak-Molczyk, Przesłanki przyznania prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, PPP 2007/4/27.

[18] Wyrok z dnia 19 czerwca 2001 r., skarga nr 28249/95, LEX nr 47549.

[19] Postanowienie NSA z dnia 20 października 2006 r., I OZ 1442/06, LEX nr 299233.

[20] Postanowienie NSA z 26.04.2013 r., II FSK 435/13, LEX nr 1320613.

[21] Ibidem.

[22] E. Wieczorek, Odpowiedzialność cywilnoprawna względem pacjenta za błąd w sztuce medycznej, https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/14513/Odpowiedzialno%20%20%20cywilnoprawna%20wzgl%20dem%20pacjenta%20za%20b%20%20d%20w%20sztuce%20medycznej.pdf?sequence=1, dostęp z dnia 02.02.2022 r . Szerzej nt. odpowiedzialności cywilnej m.in. w: T. Dukiet –Nagórska, A.Liszewska, System Prawa Medycznego. Tom III. Odpowiedzialność prawna w związku z czynnościami medycznymi, Warszawa 2021.

[23] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 5 lutego 2021 r., I ACa 220/20, LEX nr 3154105.

[24] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 października 2021 r., I ACa 789/20, LEX nr 3254189.

[25] W przypadku upływu kadencji, odwołania albo śmierci członka Zespołu Rzecznik Praw Pacjenta powołuje nowego członka Zespołu. W przypadku odwołania członka Zespołu albo jego śmierci przed upływem kadencji, kadencja członka Zespołu powołanego na jego miejsce upływa z dniem upływu kadencji odwołanego albo zmarłego członka Zespołu.

[26]  www.prawo.pl/zdrowie/odszkodowania-za-powiklania-po-szczepieniach-w-tym-przeciw-covid,511999.html, dostęp z dnia 02.02.2022 r.